N.B. De tijd van de stichting van het Melatenhuis is niet bekend; het wordt het eerst vermeld in 1267, in het testament van bisschop Hendrik van Vianden (‘..... item ad leprosos iuxta Traiectum duarum librarum redditus damus’) en in 1295 in het testament van Domdeken Steven (‘Item domui leprosorum redditus quinque solidorum vel quinquaginta solidos pro ipsis redditibus ad pitanciam dictorum leprosorum in anniversario meo’) (OSU nrs. 1717 en 2692). Het Melatenhuis, dat aan de noordzijde van de Biltstraat, even voorbij het tegenwoordige fort, stond, werd (in 1399) beheerd door ‘Ziecmeysters van den Malaten’, die rekenplichtig waren aan den raad (Rechtsbr. v. Utrecht, I, p. 225), later door een rentmeester onder toezicht van den magistraat (zie de broederschapsbrief). Eerst in 1571 werd in het huis eene broederschap opgericht door den magistraat met goedkeuring van het Hof; het archief werd toen overgebracht ‘in archivis van de stadt’. (Not. Melatenhuis d.d. 6 juni 1571). In 1538 werden in het gesticht onderhouden vijftien arme melaatschen, terwijl nog zeven of acht bedden beschikbaar waren ‘voor de gaende ende comende vreemde zieken dagelicx’ (Dodt, Archief, II, p. 174).

‘Also men van de besmettelijcke sieckte van melaetsheydt ofte lepra op dese tijdt niet en weet’ en ‘vermidts egeene siecken aldaer (namelijk in het Melatenhuis) sijn’, besloot de Vroedschap, ‘als oppervoochden van alle godtshuysen’, den 21 augustus 1637, om met ‘de broederschap ofte collegie van huysmeesters ende regenten van tselve huys’ de wenschelijkheid te bespreken, dat de broederschap voortaan het batig saldo harer rekening zou overtellen aan de Ambachtskamer (Vroedschapsresol. d.d. 21 aug. 1637). Ditmaal kwam er nog niets van de zaak; maar in 1656 zette de Vroedschap ze, na raadpleging der ‘fundatie van den huyse’, door: de huismeester legde zijne slot-rekening af en droeg de goederen over aan de stad, die ze onder beheer stelde van de Ambachtskamer (Vroedsch.resol. d.d. 22 maart, 19 april 1655, 12 juli, 28 aug., 13, 20 okt. 1656). Het huis met de kapel werden 26 januari 1657 verkocht.