Deze broederschap, opgericht in 1383 ter herinnering aan eene miraculeuze verschijning van het H. Kruis in een strijd van de Utrechtenaars tegen heer Jacob van Lichtenberch in 1305, was gevestigd aan het altaar, in de H. Kruiskapel ten zuiden naast het hooge koor gelegen (Van Riemsdijk, Geschiedenis van de kerspelkerk van St. Jacob te Utrecht, p. 57-59). De fundatiebrief werd vernieuwd in 1487 (Matthaeus, De nobilitate, p. 576).
De broederschap bevatte zestig broeders en veertig zusters, en werd bestuurd door twee procurators, van wie jaarlijks een aftrad. Op den refectiedag (zondag na Crucis Exaltacio) offerde de broederschap twee "tortisen" (groote waskaarsen), waarbij de stad Utrecht ter gedachtenis van het Kruiswonder eene derde voegde, en elke broeder of zuster eene waskaars op het broederschaps-altaar, waar eene zingende mis werd opgedragen, waarna het diner plaats had, met de keus van den procurator en het afleggen der rekening; 's avonds werd de vigilie gezongen en den volgenden dag de zielmis voor de overleden leden der broederschap opgedragen. Bij het overlijden van een lid werden door de broederschap verschilllende kerkdiensten verricht. Elken maandagmorgen werd door de pastoors eene zielmis opgedragen, terwijl des vrijdags morgen eene mis van het H. Kruis werd opgedragen, die des avonds gevolgd werd door de uitvoering van "een eerlic liet van den H. Cruus". Ieder lid moest verder dagelijks drie Pater nosters en drie Ave Maria's lezen voor de zielen der doode broeders en zusters.