Utrechtse Kronieken
sleutels tot de Utrechtse geschiedenis
Uw zoekacties: Archieven, bewaard bij het stadsbestuur van Utrecht, behoren...

708 Archieven, bewaard bij het stadsbestuur van Utrecht, behorend aan de stad ('Bewaarde archieven I') ( Het Utrechts Archief )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
Oorspronkelijke inleiding
Bewerkingsgeschiedenis
Inventaris
4. Archieven van kloosters, 1284-1803
4.3. Vrouwenkloosters
4.3.04. Brigittijnenklooster
N.B. Onder de zusterhuizen, die te Utrecht gesticht zijn door den invloed van Wermbout van Buscop, wordt ook geregeld genoemd het huis der 'magheden tot Onser Vrouwen bi den Wingaert', juister gezegd: 'bi Onser Vrouwen gasthuys in den Wingaert'. *  De zusters worden steeds vermeld na St. Cecilia en de Elfduizend maagden, maar vóór St. Agnes: haar huis is dus denkelijk gefundeerd in den tijd tusschen de stichting van St. Ursula en die van St. Agnes. Met deze tijdsbepaling komt het nagenoeg overeen, dat het gesticht voor het eerst vermeld wordt in het Raads dagelijksch boek van Woensdach na Beloken Paschen 1407. *  De zusters behoorden tot de derde orde van St. Franciscus *  ; in 1444 blijken zij 'besloten' te zijn en dus de clausuur te hebben aangenomen. * 
De zusters woonden toen op twee hofsteden naast Onser Vrouwen-kapel in den Wijngaert,-een gasthuis, dat in 1360 gesticht was in de Oudelle *  , en dat dus later aan de Nieuwegracht was komen te liggen; in 1447 vinden wij ze in onderhandeling met de beheerders der gasthuiskapel, om ook die gebouwen voor zich te verkrijgen. *  Dit mislukte evenwel; want blijkens een charter van 1 februari 1448 namen de zusters toen van het kapittel van Oudmunster in erfpacht drie huizen in de straat 'tot Onser Vrouwen capelwairt in den Wijngaert' (d.i. dus in de Brigittenstraat) *  ; uit een charter van 1486 *  blijkt, dat de zusters toen op dit erf op den hoek der Campstraet eene kapel hebben gebouwd, die O. L. Vrouw in die Zonne heette.
Jarenlang hebben de zusters hare nieuwe kapel rustig kunnen gebruiken; maar in 1484 kwam er eene groote verandering. *  De zusters van Onze Vrouw in de Zon sloten zich toen aan bij de nieuwe kloosterorde van St. Brigitta; twee kloosters, een mannen- en een vrouwenklooster werden ingericht, die naast elkander, doch natuurlijk geheel afgescheiden, zouden staan. *  De kloosterkapel en het terrein van het gesticht werden toen te klein; men kwam dus terug op de oude plannen van 1447, die thans gelukten. Den 8en januari 1486 vernemen wij, dat de leden der beide conventen thans van de beheerders der kapel van O.L. Vrouw in den Wijngaert aan de Nieuwegracht verkregen hadden de gasthuiskapel met de bijbehoorende terreinen en gebouwen, terwijl het gasthuis zou worden overgebracht naar de oude kloosterkapel van O.L. Vrouw in de Zon in de Brigittenstraat, waarbij nog een huis zou worden aangebouwd. De overeenkomst werd door het kapittel van Oudmunster bekrachtigd *  , en weldra is toen de oude gasthuiskapel zeker uitgebouwd tot het groote gebouw met transept, dat wij opmerken op den plattegrond der stad van Braun. * 
Vóór 1488 was 'Sinte Brigitten-cloester gefundeert in dat susterhuis' *  : de hervorming was dus voltrokken. Later, in 1521, verlangden 'die gemeene joffrouwen ende susteren van den convente van Sinte Brigitten besloten te worden' *  ; maar of het daartoe gekomen is, blijkt niet. Wel weten wij, dat het Brigitten-klooster bekend was door zijne aflaten. * 
De reformatie bracht natuurlijk groote veranderingen ook voor dit convent. Het begon reeds in 1573, toen de bewoners van het andere Brigittijnen-klooster, Mariënburg onder Soest (ook een dubbelklooster), er zich vestigden en jarenlang bleven. *  Maar spoedig werd het veel erger: in 1583 kregen de schutters verlof om in den tuin schijf te schieten, en mettertijd (1588) werd zelfs de mannenafdeeling van het klooster ingericht als schuttersdoelen. *  Nog kwamen er nieuwe gasten in de uitgestrekte kloostergebouwen. Den rederijkers werd in 1619 vergund te spelen in de bovenkerk *  (het dubbelconvent had blijkbaar de kapel door eene verdieping ingericht tot dubbelkerk), en in 1629 werd ook de Aalmoezenierskamer in den reventer van het klooster ingekwartierd. *  Ondertusschen was reeds in 1584 het koor der kapel verkocht en afgebroken *  , en volgens resolutie der Vroedschap van 31 december 1642 werd ook de geheele kerk verkocht, die bij transport van 19 oktober 1648 werd overgedragen. Tegelijk werden toen de gebouwen langs de gracht afgebroken en door partikuliere huizen vervangen.
1113-1113 Rentebrieven, door de stad ten behoeve van het convent uitgegeven wegens door het convent opgenomen geldsommen, 1621-1656
708 Archieven, bewaard bij het stadsbestuur van Utrecht, behorend aan de stad ('Bewaarde archieven I')
Inventaris
4. Archieven van kloosters, 1284-1803
4.3. Vrouwenkloosters
4.3.04. Brigittijnenklooster
1113-1113
Rentebrieven, door de stad ten behoeve van het convent uitgegeven wegens door het convent opgenomen geldsommen, 1621-1656
Datering:
1621-1656
Omvang:
18 charters
Organisatie: Het Utrechts Archief
Bijlage
Regesten
Erfgoedstuk

Kenmerken

Datering:
1284-1813
Toegangstitel:
Inventaris van de bij de archieven van het stadsbestuur van Utrecht bewaarde archieven, behorend aan de stad ('Bewaarde Archieven I'), 1284-1813 (1885)
Auteur:
S. Muller Fz.
Datering toegang:
1913
Datering bewerking:
1996, 2006, 2013
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Rechtstitel:
Overbrenging van een overheidsarchief
Omvang:
38,5 m